FYRST INNIHALD, SO FORMUR - heldur enn øvut

FORMUR UTTAN INNIHALD – ELLA FYRST INNIHALD, SO FORMUR

 

Tað hevur verið hildið, at hetta er ein diskussión, um vit skulu hava forskúlar ella ikki, so einfalt er tað ikki, spurningurin er meira, hvussu vit skipa árið millum 6 og 7 hjá børnunum. Tað má vera fáur, ið ivast í, at okkurt slag av tilboði - ið hvørki er dagstovnur ella skúli - skal verða til tey har, okkurt slag av brúgv.

 

 

 

Tað er  - í øllum førum ikki frá mínar síðu – ein spurningur um, at nakað skal gerast, men meira ein spurningur um, hvussu vit gera tað. Tað, ið býður mær ímóti er, at hetta nú bara verður gjøgnumført eftir einum ávísum leisti, sum summi allarhelst halda er góður, men tað hevur bara ongantíð verið diskuterað við partarnar, hvussu vit skipa hetta árið, og hví tað verður skipað, sum tað verður summastaðni beint nú. Einasta eg kenni til, er eitt álit frá Eysturkommununi, og alt gott at siga um Eysturkommunu, men tað kann ikki verða hon, ið einsamøll skal avgera, hvussu tilboðini til tey 6 til 7 ára gomlu skal skipast í øllum landinum. Og er nøkur faklig eftirmeting gjørd av teimum forskúlaroyndum, ið eru gjørdar? Eg havi so ikki sæð nakra, men sjálvandi kann verða at slík er til uttan at eg veit um tað, men so kanska onkur fortelur mær tað, so eg kann lesa eftirmetingina. Men tað ber ikki til at fara víðari í hesum máli, fyrr enn allir møguleikar eru diskuteraðir, og ein eftirmeting – fakliga væl grundað – er gjørd av teimum tilboðum, ið eru til tey 6 til 7 ára gomlu.

 

 

Hetta er ikki ein ósemja um form, men nógv meira ein prinsipiel diskussión um, hvat vit vilja við okkara børnum og hvussu vit gera tað. Tað ber ikki til at fara inn í hetta, sum eitt slag av konfliktloysn – nú mugu tit syrgja fyri at semjast pedagogar og lærarar -  men heldur, sum rætt er, at diskutera innihald.

Og tað er ikki ein spurningur um konflikt, men um at nøkur seta teirra dagsskrá um, hvussu forskúlar skulu skipast, fremst, uttan at hava diskuterað tað við onnur fakfólk. Tað, at tey finsku børnini ikki fara í forskúlar, men í eina skipan fyri tey 6 til 7 ára gomlu, eina skipan, ið er á dagstovnunum, er ein ógvuliga prinsipiellur munur, í mun til tað uppskotið Mentamálaráðið arbeiðir við.

 

 

Hetta líkist diskussiónini um, nær børnini skulu fara í skúla. Í 2011, sigur Fólkaskúlaráðið í tilmælinum um sernámsfrøði  á s. 11:

” Vit mæla til, at børn fara í skúla eitt ár fyrr enn nú.”

Tað kann gott vera, at so skal verða, men problemið, hjá Fólkaskúlaráðnum er, at har er eingin faglig argumentatión aftanfyri. Tað skal bara verða so.

Rætt er, at tað á s 21. í sama áliti hjá Fólkaskúlaráðnum stendur:

 “Í Føroyum koma børn seint í skúla í mun til lond, vit annars samanbera okkum við. Vit vilja út frá einum sjónarmiði um fyribyrgjandi serundirvísing (sí s. 2.) mæla til, at øll børn sleppa í skúla í árinum, tá ið tey fylla 6 ár.

 

Nú er tað bara so, at vísindaliga ella samfelagsliga eru tað ongar haldbarar grundgevingar fyri, at børnini verða betri fyri av at fara eitt ár fyrr í skúla, tíansheldur læra meira av tí. Tú skuldi væntað av Fólkaskúlaránum, at tað kom við væl grundaðum tilmælum. Gott nokk er argumentatión, at so minkar serundirvísingin, hvar tey hava hatta frá veit eg ikki. Men í okkara grannalondum, ið hava lækkað skúlaaldurin, er talið av teimum, ið fá serundirvísing ikki júst blivið minni.

 

Tað er enn, sum fyrr, hvat børnini møta í skúlanum, ið er avgerðandi fyri teirra trivnað og læring, heldur enn nær tey byrja í skúlanum.

 

 

 

 

Hvussu vandamikið slíkt er, sæst í hesum døgum, nú útvarpið – í sambandi við fyrispurningin hjá Gunvør Balle um forskúlar - upp í saman hevur endurtikið hesa niðurstøðuna hjá Fólkaskúlaráðnum, sum um eingin annar sannleiki er, so vandamikið er tað, at koma við meir ella minni ógrundaðum niðurstøðum.

Og í Finnlandi fara børnini enn sum fyrr í skúla sum 7 ára gomul, tilboðið, ið er til tey 6 til 7 ára gomlu, er  øðrvísi enn tann forskúli Bjørn Kalsø tosaði um í løgtinginum mikudagin.

SO TAÐ ER EIN SPURNINGUR UM AT DISKUTERA INNIHALD, TÍ AT TANN DISKUSSIÓNIN AVGERÐ FORMIN, OG TA FYRRU DISKUSSIÓNINA HAVA VIT IKKI HAVT, TAÐ ER HON, IÐ MANGLAR.