Tá ið argumentini halta, so er at fara eftir persónunum

Tað sær út til at vera ein rættiliga vanlig fatan, serliga millum nakrar pedagogar, at tað er betur fyri børnini, at tey spæla hetta árið, skilt á tann hátt, at børnini ikki fáa formliga læru/undirvísing hetta árið.  Her koma ikki so sjálvdan vendingar sum, at lata børnini sleppa at vera børn, og av á hómast pástandurin, at skúlin ikki er góður,ja, kanska enntá skaðiligur fyri hesi børnini.

Frágreiðing til Mentamálaráðið um forskúlan, Skúlaspíran, í Eysturkommunu heystið 2013. Fríðfinnur Johnsson, skúlastjóri.

…

Leg er, mener Peter Gray, »fra et biologisk evolutionært perspektiv naturens måde at sikre at unge pattedyr, inklusive menneskebørn, vil øve sig og blive gode til det, de skal kunne for at trives og overleve.« MEN nutidens børn leger mindre og mindre

…

Mangelen på leg og frihed ødelægger vores børns psykiske helbred, mener Peter Gray.

Tilfældene af depression og angst hos børn er steget dramatisk. Mellem fem og otte gange så mange børn viser tegn på depressionslignende tilstande sammenlignet med for 50 år siden.

Selvmordsraten for amerikanske børn er i samme periode firedoblet, hvorimod der har været et let fald i voksnes selvmordsrate.

…

LEG er en frivillig aktivitet, som ikke kan skemalægges, og læringen opstår netop på grund af det. Den frie leg er en øvelse i en form for demokrati og forhandling. Kun ved at sørge for, at alle legens deltagere vil blive ved med at være med til at lege, kan børnene holde legen i gang. Så det gælder om at finde på lege, hvis præmisser flest muligt vil acceptere.

…

Alt i alt er Peter Grays bog ikke blot et studie af menneskebørnenes leg. Den er også et opråb.

Til forældrene, som skal lære at acceptere, at leg er farligt og kan gøre ondt… og til politikerne som hele tiden tager en bid af vores børns tid til at lege ved at sætte skolealderen ned og gøre skoledagen længere. Det kommer der hverken lykkeligere, klogere eller dygtigere mennesker ud af.

Nederst på formularen

Weekendavisen

Frie børn leger bedst

JOHANNE MYGIND
10. april 2014

Når min seksårige søn og hans ven Villy fortaber sig i iPad'ens magiske verden, spekulerer jeg nogle gange på, om de først og fremmest elsker deres iPad, fordi de har fundet en mulighed for fri leg. At det er her, de kan udforske en verden på egen hånd uden velmenende voksnes overvågning og anvisninger, og at barndommen i det blå lys fra iPad'en er en naturlig konsekvens af et samfund, som ikke længere anser det for ansvarligt, at børn leger udenfor på egen hånd.

Amerikaneren Peter Gray, der er professor i evolutionær udviklingspsykologi, er bekymret for min søn og alle de andre børn i den vestlige verden. Ikke fordi de spiller computerspil, men fordi de hele tiden får mindre tid og rum til at lege. Leg er nemlig ikke karatetimer, korsang eller organiserede fysiske aktiviteter som indlagte pauser i heldagsskolen. Leg er de aktiviteter, som børnene selv finder på, og hvor børnene afprøver deres krop, deres intelligens og omgivelser uden anvisninger.

I sin bog Free to Learn - Why Unleashing the Instinct to Play Will Make Our Children Happier, More Self-Reliant and Better Students for Life har Peter Gray studeret legens funktioner ud fra et evolutionært perspektiv og mener, at den har altafgørende betydning for vores udvikling.

Insekter, reptiler og fisk leger ikke. Det gør dyr med mere fleksible instinkter, og som derfor har mere at lære for at kunne overleve.

Kødædere, som skal lære at jage deres bytte, leger mere end drøvtyggere. Fugle som krager, høge og papegøjer, der alle har et større socialt liv og bruger mere tid på at få mad, leger mere end gråspurve og kanariefugle.

Menneskebarnet, som er den dyreunge, der fødes mest hjælpeløst, og som har mest at lære, før det kan klare sig selv uden sine forældre, er derfor også den dyreunge, som leger mest.

Leg er, mener Peter Gray, »fra et biologisk evolutionært perspektiv naturens måde at sikre at unge pattedyr, inklusive menneskebørn, vil øve sig og blive gode til det, de skal kunne for at trives og overleve.« MEN nutidens børn leger mindre og mindre.

Min søn og hans venner lever langt fra det liv, som deres oldeforældre og bedsteforældre levede fra 1930rne til 1950erne. Den periode, som af legeforskere er blevet kaldt »Den frie legs guldalder«, hvor børnearbejdet var afskaffet, men hvor skolen og bilerne endnu ikke havde stjålet børnenes mulighed for at lege frit, og hvor børn derfor tilbragte tiden med at udforske deres omverden på egen hånd.

De tider er forbi. Studier, hvor forskere har bedt børn om at registrere deres tid, viste, at børn i 1997 brugte 18 procent mere tid i skolen, 145 procent mere på at shoppe med deres forældre og 145 procent mere tid på at lave lektier i forhold til, hvad de gjorde i 1981.

Til gengæld brugte de 25 procent mindre tid på at lege.

I andet amerikansk studie indikerede 85 procent af alle de adspurgte mødre, at deres børn legede mindre udenfor, end de selv gjorde, da de var børn. Et tal, som står i skærende kontrast til en tredje undersøgelse, som viste, at 89 procent af de adspurgte børn mente, at udendørs leg var det bedste, de vidste - deres favoritaktivitet.

Mangelen på leg og frihed ødelægger vores børns psykiske helbred, mener Peter Gray.

Tilfældene af depression og angst hos børn er steget dramatisk. Mellem fem og otte gange så mange børn viser tegn på depressionslignende tilstande sammenlignet med for 50 år siden.

Selvmordsraten for amerikanske børn er i samme periode firedoblet, hvorimod der har været et let fald i voksnes selvmordsrate.

I en stor statistisk undersøgelse svarede tre ud af fire børn i 1948, at de vågnede friske og glade op om morgenen. I 1989 var tallet faldet til under en tredjedel, til gengæld mente godt 40 procent af børnene, at de var under stort pres - det mente kun 16,2 procent af børnene i 1948.

Peter Gray har ikke har meget tiltro til, at vores børns glæde kan komme igen ved at indføre nye undervisningsformer eller fysisk aktivitet i skoledagen, for leg holder op med at være leg, når den er voksenstyret.

LEG er en frivillig aktivitet, som ikke kan skemalægges, og læringen opstår netop på grund af det. Den frie leg er en øvelse i en form for demokrati og forhandling. Kun ved at sørge for, at alle legens deltagere vil blive ved med at være med til at lege, kan børnene holde legen i gang. Så det gælder om at finde på lege, hvis præmisser flest muligt vil acceptere.

Leg er derfor også en øvelse i at kontrollere sine følelsesmæssige reaktioner. Hvis man er supermand, som hopper ned fra legehuset for at redde de andre, nytter det ikke, at man bryder grædende sammen, fordi der alligevel er for langt ned. I hvert fald ikke hvis ens venner skal blive ved med at mene, at man skal beholde rollen som supermand.

Og legen skal helst være udfordrende, for ligesom de andre dyreunger lærer menneskebarnet bedst, når der er risiko forbundet ved legen. Vilde gedekid løber oftere på stejle stier, hvor det er sværere at holde balancen, ligesom abeunger svinger sig fra gren til gren i træerne, hvor grenene sidder så langt fra hinanden, at de er lige ved at falde ned. Risikoen ved disse lege opvejes af gevinsten: At dyreungerne lærer at kontrollere deres krop og farlige situationer uden panik. En evne som en dag kan redde deres liv.

Menneskebarnets leg er dog først og fremmest læring i empati og sociale omgangsformer.

Selvom den traditionelle psykologi placerer et voldsomt ansvar hos forældrene, mener Peter Gray, at den væsentligste personlighedsudvikling foregår blandt legekammeraterne.

Et pattedyr, som ikke har fået lov at lege med jævnaldrende, har som fuldvoksent mindre lyst til at undersøge sine omgivelser og er dermed dårligere til at finde føde. Studier af aber, som er vokset op med kun en mor og uden adgang til jævnaldrende aber, viser, at de bliver frygtsomme, nedstemte og har svært ved at skabe relationer til jævnaldrende aber.

Alt i alt er Peter Grays bog ikke blot et studie af menneskebørnenes leg. Den er også et opråb.

Til forældrene, som skal lære at acceptere, at leg er farligt og kan gøre ondt, til byplanlæggerne som skal være mere optaget af at skabe plads til børn end til butikker og biler, og til politikerne som hele tiden tager en bid af vores børns tid til at lege ved at sætte skolealderen ned og gøre skoledagen længere. Det kommer der hverken lykkeligere, klogere eller dygtigere mennesker ud af.

Peter Gray:”Free to Learn: Why Unleashing the Instinct to Play Will Make Our Children Happier, More Self-Reliant, and Better Students for Life”Basic Books

Til nevndina í Magistarafelag Føroya

Í gjár var eg fyri fyrstu ferð á aðalfundi í fakfelag mínum í fýra ár. Tað er ikki tí, eg  ikki havi verið virkin í tí, havi sitið í nevndini í útvið 10 ár. Skiftivís, sum skrivari og næstformaður. So tað liggur ikki eftir. Men tað er ein serstøk orsøk til, at eg havi hildið meg burtur seinastu fýra árini.

Til aðalfundin í 2011 møtti eg ikki, hóast eg var nevndarlimur tá, og grundgav eg eisini fyri tí  einum brævi til nevndina, hví eg hevði tikið ta støðuna og hví tað var blivið mær ovboðið at møta á aðalfundi.

Søgan aftanfyri er í stuttum tann, at í eitt langt tíðarbil, meðan eg var nevndarlimur, førdu nakrir av starvsfeløgum,mínum, á táverandi  arbeiðsplássi mínum – Føroya Læraraskúla - eina miðvísa herferð móti mær, bæði, sum lim í nevndini í fakfelagnum, sum fakfólk og sum menniskja. Herferðin var ikki við mýkindum. Til aðalfundin í 2011 var mær ovboðið.

Tit kunnu lesa grundgevingar mínar ella ikki, men søgan er í øllum førum um eitt arbeiðspláss, har øll menniskjanslig virði og virðing fyri hvørjum øðrum vórðu blakaði fyri borð.

Tá ið okkurt hevur tært uppá teg í longri tíð, gevur tað oftani heilsubót at skriva um tað og leggja tað opið fram.

Skoytast skal uppí, at aðalfundurin í gjár var ein friðarligur og sáttligur fundur. Ein fundur av slíkum slag eg ikki havi upplivað í nógv ár. Óbótafólkini frá Føroya Læraraskúla vóru har ikki longur, tað tykist, sum um tey ongan áhuga hava fyri fakfelag okkara meira.

hósdagur, 5. mai 2011

Til nevndina í Magistarafelag Føroya

 

Eg skal royna ikki at gerast alt ov melodramatiskur í tí eg skrivi, sjálvt um eg eri ógvuliga ávirkaður av tí, sum mær er viðurfarist seinnu árini.

 
Eg havi avgjørt, at eg ikki komi á aðalfundin nú leygardagin, og skal eg royna at grundgeva fyri, hví eg havi tikið hesa støðu.

 

Eg havi verið nevndarlimur í Magistarafelag Føroya í næstan tíggju ár, og tað hava verið upp og niðurgangstíðir. Men ongantíð havi eg upplivað eitt ár, sum hettar. Føroya Læraraskúli hevur fylt nógv hesi ár, men sum tíðin leið, so komu viðurskiftini meira og meira uppá pláss. Tað er ikki bara meðan hesin rektarin hevur sitið, at sáttmálatrupulleikar hava verið á Føroya Læraraskúla; men undir leiðsluni hjá Jóannes Hansen hevur borið av.

 

Øll tey árini eg havi sitið í nevndini, hevur Mikkjal Mikkelsen, lærarari á Føroya Læraraskúla, og núverandi nevndarlimur í felagnum,  havt eitt ella annað stikni til mín – nú sat eg eisini í nevndini áðrenn hann kom á Føroya Læraraskúla  – minnist meg rætt kom hann í  2002. Allatíðina hevur hann átikið sær tann leiklut, at stuðla leiðsluni á Føroya Læraraskúla í øllum avgerðum, eisini tá ið tær stríddu ímóti áhugamálum limanna á Føroya Læraraskúla. Samstundis hevur hann eisini átikið sær ein leiðsluleiklut yvir fyri starvsfólkunum á Føroya Læraraskúla, ið ongantíð hevur verið formaliseraður.

 

Eg havi ein hampiligan persónligan integritet, men tað hevur eisini verið neyðugt í tí mær hevur verið fyri, sum nevndarlimur í Magistarafelagnum og sum á starvsfólk á Føroya Læraraskúla. Mikkjal Mikkelsen og hansara fylgisneytar hava hesa  tíð ført eina støðuga illgitingar herferð móti mær, fevnandi um undirskiftinnsamlingar um mín persón, at senda almennum myndugleikum. Royndir - sjálvandi aftanfyri ryggin á mær -  at ringja runt til ymisk fólk, at fáa tey at stilla uppímóti mær á aðalfundi, beinleiðis mobilisering móti mær á aðalfundi o.s.fr. o.s.fr., umframt vanligar illgitingar allatíðina. Alt hevur allatíðina verið tilsipingar, og ongantíð havi eg fingið at vita nakað konkret, hvat bagdi. Tú hevur ongantíð vitað, hvat tú hevur gjørt, bara at tú vart skyldugur í onkrum ósøgdum. Hvat liggur aftan hesa hatsku atferð veit eg ikki, men eg veit bara, at hon hevur verið tung at bera. Serliga hjá okkum, ið ikki hava verið inni í hitanum hjá leiðsluni á Føroya Læraraskúla

.

Seinastu trý árini hevur borið av, heilt frá tí, at Jóannes Hansen -  skúlaárið 2008 – 2009 - tók allar mínar undirvísingartímar frá mær, og setti onnur fólk í mítt stað at undirvísa fyri meg - uttan at eg varð spurdur ella nøkur avtala varð gjørd við  meg um tað. Sostatt havi eg alt skúlaárið 2008 - 2009 fingið fulla løn fyri einki at gera, samstundis við at onnur fólk eisini fingu fulla løn fyri tað arbeiði eg var settur at gera. Samstundis varð eg grovt happaður á arbeiðsplássinum: tað varð ikki tosað við meg og varð  eg ikki tikin við í nøkrum. Tað var týðiligt fyri øll, at eg ikki var comme il faut; hetta til eg varð uppsagdur summarið 2009. Har var eingin stuðul frá Mikkjali Mikkelsen í hesum ágangi móti mær, tvørturímóti. Á felags starvsfólkafundi millum lærararnar á Føroya Læraraskúli um støðuna  í apríl 2009, tosaði hann um teir starvsfelagar, ið ikki dugdu at samstarva og obstrueraðu – hvør skuldi siga: teimum var ikki pláss fyri. Tað vóru so eg, og hinir seinnu uppsøgdu starvsfelagar hansara.  Og tá ið starvsfólkini á Fróðskaparsetri Føroya í juni 2009, í sambandi við uppsagnirnar, skipaðu fyri fundi á Føroyamálsdeildini, var Mikkjal Mikkelsen so solidariskur við uppsøgdu starvsfelagar sínar, at hann troppaði upp á fundinum og einvíst stuðlaði leiðsluni á Føroya Læraraskúla í hennara gerðum, sjálvt um uppsøgdu starvsfelagar hansara sótu á sama fundi.

 

Í mai mánaði, sama árið, var eisini aðalfundur í Magistarafelagnum, á fundi møttu einir 10 - 15 limir. Ringt var at manna nevnd, og  hóast eg ikki longur var nevndarlimur, men hevði verið tað í eitt áramál, so játtaði eg at gerast tiltakslimur, so nevndin kundi mannast. At vera tiltakslimur í Magistarafelag Føroya, hevur, alt tað eg veit um, verið rættiliga vandaleyst. Men nú fekk eg annað at síggja.

 

Sjálvandi tók tað mær fast, aftaná at hava verið lærari í so nógv ár á Føroya Læraraskúla,  at verða uppsagdur, eftir eina ómenniskjansliga forfylging og happing frá leiðslunar síðu, saman við ósolidariska atburðinum hjá summum starvsfeløgum mínum.

Øll hesi árini á Føroya Læraraskúla havi eg havt omanfyri 600 lærara og pedagoglesandi til endaliga próvtøku í pedagogisku og psykologisku lærugreinunum, við ógvuliga góðum úrslitum. Mær vitandi, og eisini eftir útsøgnunum frá øllum teimum fyrrverandi lesandi, eg møti í dagliga arbeiði mínum, so havi eg verið ein dugnaligur og avhildin lærari, góður at samstarva við. Jóannes Hansen, rektari, royndi eyðvita at spjaða illgruna um arbeiði mítt, men lat tað fara. Í míni verð ber tað illa til, at 600 fyrrverandi lesandi á Føroya Læraraskúla fara skeiv í teirra meting av mær, meðan Mikkjal Mikkelsen hevur rætt í síni meting, at eg eri eitt bartrog uttan samstarvsevni, ið tað er lov at forfylgja og happa, hiðani frá og til ævinleikan.

 

Komin út í 2010 byrjaði eg so smátt at fóta mær aftur aftan á persónliga skelkin; men eg skuldi hugsa um – í mínum aldri - at finna mær eitt arbeiði aftur – og tað kundi gerast trupult við teirri roynd, ið rektarin á Føroya Læraraskúla, saman við Mikkjali Mikkelsen,  hevði gjørt fyri at oyðileggja mítt trúvirði.

 

Á vári 2010, boðaði Tróndur Leivsson frá, at hann fór úr nevndini í Magistarafelagnum í úrtíð, og tók eg við, hetta var heilt í samsvari við lógir felagsins, tí fyrstvaldi tiltakslimurin, hevði tikið sæti fyri Petur Østergård, ið eisini var farin úr nevndini. So alt gekk eftir bókini og lógum felagsins.

 

Tá ið eg so kom á aðalfundin í mai 2010, og upplivdi tann illviljaða hópin frá Føroya Læraraskúla, ið har var komin á fund, gjørdist eg forfardur, og hugsaði, hvørjar søgur, ið Mikkjal Mikkelsen og fylgisneytar hansara spunnu um meg á Føroya Læraraskúla, tí mong av teimum, ið har komu, kendu meg als ikki, og fleiri hevði eg sjálvur útbúgvið – mær vitandi uttan misljóð og fleiri vóru fyrrverandi starvsfelagar mínir. Eisini var rektarin á Setrinum har, hansara leiklutur var mest ein patetisk roynd at bera í bøtuflaka fyri sær sjálvum. Fyri mín part var hettar ein óalmindiliga óbehagiligur aðalfundur.

 

Part av frágreiðingini fekk eg á fyrsta nevndarfundi, har Mikkjal Mikkelsen legði út við at siga, at tað var ikki øll, ið dámdu, at eg var nevndarlimur í Magistarafelagnum, hvør skal siga, mínir fyrrverandi starvsfelagar á Føroya Læraraskúla, teir dámdu meg ikki, og at alt ikki var gingið rætt fyri seg, tá eg vafrð valdur: tað vóru orðini hjá honum. Tað var vorið sum vælkomst at geva og solidaritetur við ein uppsagdan starvsfelaga, ið Mikkjal Mikkelsen har møtti mær við, ein fyrrverandi starvsfelaga, ið kanska var í svárari persónligari neyð.

 

Eyðkennið fyri fakfelagsrørsluna er fakligur og persónligur solidaritetur og samanhald.  Í Mikkjalsa verð kundi happingin og forfylgingin bara halda fram, sjálvt um eg var farin úr starvi, eg var uttan arbeiði og Mikkjal einki visti um, hvussu mín persónliga støða var.

 

Hvussu nevndararbeiðið hevur gingið ella rættari sagt ikki hevur gingið hetta árið, vita tit í nevndini líka væl, sum eg.

 

Men, tá ið eg møti á nevndarfundi 3. mai, fyri at fyrireika aðalfundin og Mikkjal Mikkelsen sigur frá, at hann, eftir limafund á Føroya Læraraskúla, hevur sett seg í samband við “neutralan” fundarstjóra, og biðið hendan stjórna aðalfundinum, uttan sjálvandi at kunna nevndina frammanundan. Tá fór at gerast ovboðið hjá mær. Fyrst vildi Mikkjal Mikkelsen ikki koma við nakrari grundgeving fyri hesum stigi sínum, bara tilsipingum, sum vant. Síðani kom burturúr honum, at hann metti at fundarstjórin á seinasta aðalfundi hevði verið partískur. Skoytast skal uppí, at Mikkjal jú ikki var á aðalfundinum.

 

Síðani vísti tað seg, at hann helt, at bakstøðið fyri hesa konspiratión og lógarbroti á aðalfundinum seinast var, at fáa bakbeistið Rógva Thomsen inn í nevndina gjøgnum bakdyrnar.  Sostatt – sambært honum - var allur aðalfundurin síðsta ár – 2010 - lógarbrot, og fyrrverandi formaðurin ígjøgnum nógv ár – Heri Kragesteen, ið var fundarstjóri – hevði medvitið roynt at villeitt limirnar. Men nú skuldi skil fáast á, og Mikkjal hevði funnið ein “neutralan” fundarstjóra, hvør skuldi siga: seinasta ár fór ikki alt rætt fram og tað skuldu vit, ið har sótu, bara góðtaka, at vit vóru lógarbrótarar.

 

Tá gjørdist ovboðið hjá mær.

 

Eg havi sitið heilt eftir reglunum í nevndini í eitt ár, og havi roynt at gjørt mínar skyldur.

 

Tann illgitan av bæði mær og av nevndini, sum Mikkjal Mikkelsen blívur við at koma við, kann eg als ikki longur standa model til. Tá ið tað so harafturat skilst, at hann ætlar aftur í ár at mobilisera á Føroya Læraraskúla, fyri at trumfa sín vilja og sína fatan ígjøgnum, í sínar longu herferð móti mær, og enn einaferð misteinkiligera alt og øll, tá var ovboðið hjá mær – og eg tók ta avgerð ikki at koma á aðalfund.

 

Eg havi hvørki hug til ella vil standa model til - enn einaferð - ta viðferð eg fekk á aðalfundinum á vári 2010 – og framhald av tí ágangi, ið hevur verið á meg seinastu trý árini. Lívið er alt ov stutt og dýrabart til, at eg vil útseta meg sjálvan  - enn einaferð - fyri hatska atburðinum hjá Mikkjali Mikkelsen.

 

 

Vinaliga

 

Rógvi